İktisatçı Uğur Gürses, İşsizlik Fonu üzerinden 3 kamu bankasının sermaye yeterlilik oranının artırıldığını iddia etti.
Gürses, İşsizlik Fonu’nun elinde tuttuğu Hazine tahvillerini piyasa faizinin çok altında bir faiz oranı ile sattığını, aynı günlerde Halkbank, Vakıfbank ve Eximbank’ın tahvil ihraç tutarları ve faiz oranları ile birebir örtüştüğünü ifade etti.
BIST’TE TAKAS DIŞI İŞLEMLERDE GÖRÜNÜYOR
Şahsi blogunda “Borsadan al İşsizlik Fonu haberini” başlıklı makale yayımlayan Gürses iki gün önce dile getirdiği iddiaları Borsa İstanbul (BIST) verileri ile teyit etti.
Gürses, BIST Borçlanma Araçları Piyasası verilerine göre üç ayrı günde tahvil pazarında “takas dışı” işlem olarak devasa büyüklükte işlem tescilleri yapıldığına dikkat çekti.
11 MİLYAR TL UZUN VADELİ TAHVİL TESCİLİ
Gürses, işlemlerin hem uzun vadeli tahvillerde çok büyük hacimde olduğunu hem de piyasa dışı faizlerle tescillendiğini vurguladı.
21, 24 ve 26 Eylül tarihlerinde vadeleri 2023 ile 2027 arasında olan toplam 11 milyar TL’lik uzun vadeli tahvil tescili yapıldığını kaydeden Gürses, “Aşağıdaki tabloda da yer alıyor; tesciller yüzde 9-10’luk faizler üzerinden yapılırken, cari piyasa faizlerinin bu tahviller için yüzde 20’lerde olduğunu görüyoruz. Yani tescil, piyasa dışı faizlerle yapılmış.” ifadelerini kullandı.
ÜÇ GÜNDE YAPILAN İŞLEMLER
Gürses “piyasa dışı faizlerle” yapılan satış tescillerinin toplamını şöyle aktardı:
21 Eylül’de 3.012 milyon TL
24 Eylül’de 5.167 milyon TL
26 Eylül’de 2.867 milyon TL
Toplam: 11.047 milyon TL
Kamu bankalarının aynı dönemde yaptığı tahvil ihracına dikkat çeken Gürses’in aktardığı bilgiye göre 3 kamu bankasının rakamlarını şöyle:
Halkbank 2.979 milyon TL
Vakıfbank 4.993 milyon TL
Eximbank 2.901 milyon TL
RAKAMLAR ÖRTÜŞÜYOR
Gürses rakamların yakınlığını ise, “Nasıl? Örtüşüyor değil mi?” sorusu ile dile getirdi ve ilave etti: “Karmaşık bulanlar için özeti şu: kamu bankalarına sermaye benzeri bir fon girişi sağlamak için “büyük bir birader” elindeki Hazine tahvilinin satışını tescil ettirmiş.”
SATAN DA TESCİLİNİ YAPTIRAN DA İŞSİZLİK FONU
Verilerin sözkonusu tahvilleri satan ve satış tescilini de yaptıran kurumun İşsizlik Sigortası Fonu olduğunu teyit ettiğini belirten Gürses, “Şurasını bilmiyoruz; bir aracı mekanizma kullanarak parasını ‘repo yapar gibi’ kamu bankalarının tahvil ihraçlarına dolaylı olarak mı aktardı? Yoksa doğrudan mı yatırdı?” dedi.
Gürses makalenin sonunda, “Peki satış tescili neden ‘piyasa dışı’ fiyatla yapıldı?” sorusuna da cevap verdi. Türkiye İş Kurumu (İşkur) iddialar hakkında herhangi bir beyanda bulunmadı.
FONUN PARASI KAMU BANKALARINA SERMAYE YAPILDI
Gürses şunları kaydetti: “İşsizlik Fonu’nun elindeki kâğıtları alış faizi ile satarak zarar yazdırmamak için olmalı. İşsizlik Fonu’nun parası “yan yol” açılarak kamu bankalarına sermaye yapılmış. Kamuoyundan da saklanarak.”
Bilkent Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Refet Gürkaynak, Gürses’in ortaya çıkardığı bilgileri, “Kamu bankaları zorla düşük faizli kredi verdirilmekten yıpranmışlar, 3. çeyrek rasyoları eli yüzü düzgün olsun diye alelacele sermaye benzeri tahvil çıkarmışlar.” şeklinde yorumladı.
Uğur Gürses'in yazısından şunlar anlaşılıyor. Eğer olmaz işler olup çok büyük tesadüfler biraraya gelmediyse:
1. Kamu bankaları zorla düşük faizli kredi verdirilmekten yıpranmışlar, 3. çeyrek rasyoları eli yüzü düzgün olsun diye alelacele sermaye benzeri tahvil çıkarmışlar.
— Refet Gürkaynak (@RefetGurkaynak) October 2, 2018
İŞSİZLİK FONU 16 YILDIR FAAL
2002 yılı mart ayından bu yana faaliyette olan İşsizlik Sigortası Fonu şu kalemlerden gelir elde ediyor: Sigortalının prime esas aylık brüt kazancı üzerinden hesaplanan yüzde 2 işveren, yüzde 1 sigortalı kesintileri ve yüzde 1 devlet payı ile bu primlerin değerlendirilmesinden elde edilen kazanç ve iratlar, işverenlerden alınan gecikme zammı ve faizler.
İşsiz kalan sigortalılara yatırdığı prim gün ve tutarına göre en fazla 6 aydan 18 aya kadar işsizlik desteği sağlanıyor
FONDA 140 MİLYAR TL BİRİKTİ
Fon, İşkur Genel Müdürlüğü tarafından idare ediliyor. Fondan 2008, 2009, 2010 ve 2011 yıllarında Güneydoğu Anadolu Projesi’nde kullanılmak üzere hükümete verilen 11,5 milyar TL borç şu ana kadar tahsil edilmedi.
Sözkonusu rakam bilançoda “kurumca verilen borçlardan alacaklar” kaleminde gösteriliyor.
Fonun büyüklüğü 140 milyar TL’ye ulaşırken işsizlere ödenen tutar toplam 17 milyar TL’de kaldı. Fon gelirlerinin yüzde 80’ini Hazine tahvillerinde değerlendiriyor.
BİR YILDIR BAĞIMSIZ DENETİM RAPORU YOK
Fonun kanuna göre yayımlamakla mükellef olduğu bağımsız denetim raporunun sonuncusu Temmuz-Eylül 2017 dönemine ait. O tarihten bu yana bağımsız kuruluş onaylı herhangi bir rapor yayımlanmadı.